Dziedzictwo Kultury Żydowskiej na Ziemi Krośnieńskiej
W drugiej połowie XIX wieku, wraz z rozwojem przemysłu nastąpił duży napływ ludności żydowskiej do Krosna. Ludność żydowska przenosiła się do Krosna z okolicznych miasteczek oraz wsi, podążając za pracą i widokami na lepsze życie. W tym okresie, kiedy przyrost ludności w żydowskiej w Galicji spadał na skutek emigracji i gorszej sytuacji gospodarczej, w Krośnie notowano proces zupełnie odwrotny. Rozwój przemysłowy i sprzyjające warunki handlowe dawały szansę na lepszy byt.
Przed 1900 r. Żydzi krośnieńscy podlegali gminie korczyńskiej, a swoich zmarłych grzebali między innymi na cmentarzu w Rymanowie. Pod koniec XIX w. zaczęto organizować odrębną gminę wyznaniową; ostatecznie powstała ona w 1900 roku. W tym czasie wybudowano synagogę. Był to budynek murowany, dwupiętrowy mieszczący obok sali modlitewnej także łaźnię rytualną, mieszkanie zarządcy, bet midrasz, szkołę religijną i pomieszczenia biurowe zarządu gminy. W całej żydowskiej gminie wyznaniowej było wówczas 1546 Żydów. W 1904 r. zarząd gminy zatrudnił rabina, którym został Samuel Ozon Fuhrer. Pełnił tę funkcję do wybuchu II wojny światowej. Duże zasługi przy organizacji kahału krośnieńskiego miał Mechel Hirszfeld. Na początku XX w. rezydował tu cadyk Aron Elimelech Szneur Zalman Twerski, potomek założyciela dynastii czarnobylskiej.
Do dziś ziemia krośnieńska nosi ślady obecności społeczności żydowskiej oto najciekawsze z nich:
W Krośnie znajduje się kirkut przy ul. Sarny oraz tablica pamiątkowa przy ul. Franciszkańskiej, gdzie w roku 1942 istniało getto, w którym naziści więzili ponad 200 osób pochodzenia żydowskiego.
Lokalizacja GPS: 49.6827° N / 21.7661° E, 49°40'57" N / 21°45'57" E
Rymanów: Położony 18 km na wschód od Krosna był siedzibą gminy żydowskiej oraz głównym ośrodkiem chasydyzmu w południowej Polsce. Trwałym śladem jest XVII – wieczna synagoga. Kirkut z XIX wieku, kryjący szczątki cadyków: Manahema Mendla, Cwi Hirsza Kohena oraz kwatera żołnierzy wyznania mojżeszowego, poległych podczas I wojny światowej. W Domu Żydowskim istnieje prywatne muzeum przypominające o czasach, kiedy ponad połowę mieszkańców Rymanowa stanowili Żydzi.
Szacunkowy czas przejazdu samochodem: około 20 minut: lokalizacja GPS: 49.5765° N / 21.8670° E
Czas przejazdu autobusem kursowym: około 25 minut, rezerwacja i rozkład jazdy: https://www.e-podroznik.pl/
Dukla: miasteczko, położone 12 km na południe od Krosna, w którym do roku 1939 ponad 80% mieszkańców stanowili Żydzi. Do dziś zachowały się tam mury dawnej synagogi, budynek szkoły żydowskiej, dom rabina oraz kirkut.
Szacunkowy czas przejazdu samochodem: około 20 minut: GPS: 49.5563° N / 21.6833° E, 49°33'22" N / 21°40'59" E
Czas przejazdu autobusem kursowym około 25 minut rezerwacja i rozkład jazdy: https://www.e-podroznik.pl/
Dokoła Krosna, znajduje się jeszcze kilka lepiej lub gorzej zachowanych kirkutów żydowskich m.in. w Korczynie.
Szacunkowy czas przejazdu samochodem: około 10 minut: GPS: 49.7153° N / 21.8087° E, 49°42'55" N / 21°48'31" E
Czas przejazdu autobusem kursowym około 15 minut, rezerwacja i rozkład jazdy https://www.e-podroznik.pl/ lub MKS Krosno, linie: 0,1,10,18
Przed 1900 r. Żydzi krośnieńscy podlegali gminie korczyńskiej, a swoich zmarłych grzebali między innymi na cmentarzu w Rymanowie. Pod koniec XIX w. zaczęto organizować odrębną gminę wyznaniową; ostatecznie powstała ona w 1900 roku. W tym czasie wybudowano synagogę. Był to budynek murowany, dwupiętrowy mieszczący obok sali modlitewnej także łaźnię rytualną, mieszkanie zarządcy, bet midrasz, szkołę religijną i pomieszczenia biurowe zarządu gminy. W całej żydowskiej gminie wyznaniowej było wówczas 1546 Żydów. W 1904 r. zarząd gminy zatrudnił rabina, którym został Samuel Ozon Fuhrer. Pełnił tę funkcję do wybuchu II wojny światowej. Duże zasługi przy organizacji kahału krośnieńskiego miał Mechel Hirszfeld. Na początku XX w. rezydował tu cadyk Aron Elimelech Szneur Zalman Twerski, potomek założyciela dynastii czarnobylskiej.
Do dziś ziemia krośnieńska nosi ślady obecności społeczności żydowskiej oto najciekawsze z nich:
W Krośnie znajduje się kirkut przy ul. Sarny oraz tablica pamiątkowa przy ul. Franciszkańskiej, gdzie w roku 1942 istniało getto, w którym naziści więzili ponad 200 osób pochodzenia żydowskiego.
Lokalizacja GPS: 49.6827° N / 21.7661° E, 49°40'57" N / 21°45'57" E
Rymanów: Położony 18 km na wschód od Krosna był siedzibą gminy żydowskiej oraz głównym ośrodkiem chasydyzmu w południowej Polsce. Trwałym śladem jest XVII – wieczna synagoga. Kirkut z XIX wieku, kryjący szczątki cadyków: Manahema Mendla, Cwi Hirsza Kohena oraz kwatera żołnierzy wyznania mojżeszowego, poległych podczas I wojny światowej. W Domu Żydowskim istnieje prywatne muzeum przypominające o czasach, kiedy ponad połowę mieszkańców Rymanowa stanowili Żydzi.
Szacunkowy czas przejazdu samochodem: około 20 minut: lokalizacja GPS: 49.5765° N / 21.8670° E
Czas przejazdu autobusem kursowym: około 25 minut, rezerwacja i rozkład jazdy: https://www.e-podroznik.pl/
Dukla: miasteczko, położone 12 km na południe od Krosna, w którym do roku 1939 ponad 80% mieszkańców stanowili Żydzi. Do dziś zachowały się tam mury dawnej synagogi, budynek szkoły żydowskiej, dom rabina oraz kirkut.
Szacunkowy czas przejazdu samochodem: około 20 minut: GPS: 49.5563° N / 21.6833° E, 49°33'22" N / 21°40'59" E
Czas przejazdu autobusem kursowym około 25 minut rezerwacja i rozkład jazdy: https://www.e-podroznik.pl/
Dokoła Krosna, znajduje się jeszcze kilka lepiej lub gorzej zachowanych kirkutów żydowskich m.in. w Korczynie.
Szacunkowy czas przejazdu samochodem: około 10 minut: GPS: 49.7153° N / 21.8087° E, 49°42'55" N / 21°48'31" E
Czas przejazdu autobusem kursowym około 15 minut, rezerwacja i rozkład jazdy https://www.e-podroznik.pl/ lub MKS Krosno, linie: 0,1,10,18