Dyrektor Muzeum Rzemiosła w Krośnie zaprasza na otwarcie wystawy Dariusza Subocza „Wybielenie – Zaczernienie”. Wernisaż odbędzie się 6 marca o godz. 18.00 w  Piwnicy PodCieniami (ul. Rynek 5). Ekspozycja będzie czynna do 30 marca 2025 roku.

Dariusz Subocz – absolwent Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki o specjalności konserwacja papieru i skóry oraz o specjalności konserwacja malarstwa i rzeźby polichromowanej na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończył studia podyplomowe w zakresie zabytkoznawstwa i konserwatorstwa sztuki sakralnej (UMK).

Założyciel i dyrektor Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa w Grębocinie, mieszczącego się w odrestaurowanym przez niego dawnym gotyckim kościele.

Prowadzi aktywną działalność konserwatorską w ramach kierowanej przez siebie pracowni konserwacji i restauracji dzieł sztuki. Właściciel największej w Polsce kolekcji zabytkowych ręcznych pras drukarskich, lokalny organizator życia kulturalnego oraz nauczyciel akademicki  (do 2000 r. asystent na Wydziale Sztuk Pięknych UMK, a  od 2018 r. adiunkt w Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu). Laureat wielu nagród i odznaczeń za działalność na polu kultury i sztuki.

W  kręgu jego zainteresowań jest szeroko pojęta sztuka papieru, znajomość technologii papieru, druku oraz łatwość w realizacji potrzebnego zaplecza technicznego, co pozwala na realizację różnorodnych projektów artystycznych. Ostatnie wystawy indywidualne związane są z interpretacją dzieł konserwowanych nadając im zupełnie inny – nieoczekiwany wyraz.  Przykładami takich wystaw są m.in.:

Projekt ”SHADOW” w siedzibie Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku

Wystawa „Kamuflaż” w przestrzeniach wystawowych Zamku na Wyspie Traki

Wystawa „Zaraza”  Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi

Wystawa „Moje obsesje” Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa w Grębocinie

Projekt „Wybielenie – Zaczernienie” podejmuje temat bardzo wrażliwy, delikatny – szczególnie w Stanach Zjednoczonych, w których problem niewolnictwa mocno wybrzmiewa w relacjach międzyludzkich. Przedstawia on obiekt – rzeźbę Gueridona  papierową ukazującą wizerunek czarnoskórego mężczyzny, (najczęściej mieszkańca Afryki, a czasem Maura), który podtrzymuje wazy, kosze z owocami, a czasem świeczniki. Ideą projektu jest  zmiana odbioru postaci poprzez pokazanie go w odmienionym wizerunku, a tym samym nadanie mu nowego znaczenia. Pierwsze przedstawienie to zmiana koloru na biały, dzięki któremu zaczyna nawiązywać do klasycznego piękna rzeźby antycznej. Kolor skóry w przedstawieniach artystycznych nigdy nie jest neutralny – zawsze niesie określoną symbolikę. W sztuce zachodniej biel była często utożsamiana z czystością i boskością (np. marmurowe rzeźby antyczne), podczas gdy ciemniejsze odcienie skóry w wielu epokach służyły do określania „inności”, egzotyki lub podporządkowania. Zmiana koloru skóry figury może całkowicie przeformułować jej znaczenie: wybielając postać Gueridona, przekształcamy  ją z kolonialnego symbolu służby w coś, co nawiązuje do klasycznej sztuki europejskiej. Wybielenie” może odnosić się do procesów społecznych, w których głosy mniejszości są tłumione, a ich historia pomijana lub reinterpretowana na potrzeby dominujących narracji. Jest to także nawiązanie do praktyk kolonialnych, które systematycznie przekształcały i zawłaszczały symbole innych kultur.

Biel nie zawsze ma pozytywne konotacje, np. albinizm jest w niektórych społecznościach afrykańskich powodem stygmatyzacji i prześladowań – osoby z bielactwem są często wykluczane. Wybielona postać może więc budzić skojarzenia zupełnie inne od zamierzonych – zamiast, może być odbierana jako metafora wykluczenia.

Drugie przedstawienie to Przemalowanie rzeźby Gueridona na złoty kolor i przedstawienie jej w formie przypominającej statuetkę Oscara. Zabieg ten całkowicie zmienia jej odbiór. Zamiast postaci znanej z kolonialnej ikonografii, pełniącej funkcję dekoracyjno-użytkową, powstaje nowy symbol, który w świecie nagród filmowych jest najwyższym wyróżnieniem – obiektem pożądania, prestiżu i sukcesu. W ten sposób rzeźba przechodzi metamorfozę – z marginalizowanej, służebnej postaci staje się „królem” uwielbienia.

Trzecie przedstawienie to Przekształcenie rzeźby Gueridona w metrową statuetkę samej głowy. Taki zabieg całkowicie zmienia sposób, w jaki odbieramy to dzieło. Fragmentaryzacja figury sprawia, że tracimy kontekst ciała, funkcji i ról społecznych, a skupiamy się wyłącznie na twarzy – jej wyrazie, detalu i symbolicznym ładunku. W pierwotnej wersji rzeźby postać Gueridona pełniła rolę użytkową – była podporządkowana i dosłownie dźwigała ciężar luksusu. Skupienie się wyłącznie na głowie: Pozbawia ją tej roli – przestaje być narzędziem, podtrzymującym przedmioty. Przywraca podmiotowość – to już nie sylwetka w akcie podtrzymywania, lecz twarz, którą trzeba dostrzec i odczytać. Metrowa wielkość głowy nadaje jej monumentalność, sprawia, że widz nie może jej zignorować. W skali całej sylwetki rysy twarzy mogły być jedynie elementem, ale teraz stają się centralnym punktem dzieła. Zmieniona forma rzeźby całkowicie przeobraża jej percepcję – to samo dzieło przestaje być tłem, staje się narracją.

 Dr Dariusz Subocz